Lumeny – mają znaczenie czy nie? Ile lumenów powinna mieć latarka?

W opisach latarek zawsze znajdziemy informację o tym, ile dany model generuje lumenów. Ich liczba to często jeden z wyznaczników, kiedy rozważamy zakup. Ktoś może spytać, czy te całe lumeny mają w ogóle w praktyce jakiekolwiek przełożenie? Wyjaśnimy tę kwestię i przy okazji odpowiemy na pytanie, ile lumenów powinna mieć latarka.

Czym właściwie są lumeny?

Lumen (skrótowo lm) to jednostka miary strumienia światła (promieniowania elektromagnetycznego o różnych długościach fal) w układzie SI. Strumień świetlny to całkowita ilość światła widzialnego, emitowana przez źródło światła w ciągu jednej sekundy, z uwzględnieniem wrażliwości ludzkiego oka na różne długości fal, czyli barwy. Ludzkie oko nie jest bowiem tak samo czułe na każdą barwę. Największa czułość przypada na barwę zielonożółtą, a mniejsza na światła czerwone czy fioletowe.

Przy uwzględnieniu czułości ludzkiego wzroku wprowadzono funkcję czułości spektralnej oka ludzkiego (krzywa V(λ)). Na jej podstawie lumen to ta część promieniowania świetlnego, którą człowiek może faktycznie postrzegać jako jasność.

Uważaj – choć czasem używa się lumenów do określania mocy światła latarki jest to pewnego rodzaju uproszczenie. Moc zasadniczo wyraża się w watach (W) i dotyczy zużycia energii. A lumeny, jak powiedzieliśmy, mówią o tym, jak silny jest strumień światła.

Ciekawostka

Największą liczbę lumenów w przyrodzie generuje słońce – co nie jest chyba zaskoczeniem. Całkowity strumień świetlny, który dociera do Ziemi to sto kwadryliardów lumenów. Natomiast sztucznie największą liczbę lumenów wytwarzają reflektory stadionowe, światła sceniczne lub filmowe oraz niektóre latarki przenośne. Mowa tam o setkach tysięcy, czy nawet milionach lumenów. Formalnie lumeny nie mają ograniczeń – wszystko zależy od możliwości technologicznych.

Czy liczba lumenów jest istotna?

Tak, ale nie można polegać tylko na niej. Ważne są też inne kwestie, które dotyczą zachowania światła w praktyce.

Kształt wiązki światła

Chodzi o to, jak światło się rozchodzi. Czy snop jest wąski i ma w rezultacie dłuższy zasięg? Czy rozproszony – ma szerokie, ale krótsze pole?

Intensywność oraz natężenie oświetlenia

Mówi o tym liczba kandeli (cd) oraz luksów (lx). Kandele mówią, jak skupiana jest wiązka (jak mocne jest światło w danym kierunku), a luksy ile lumenów przypada na 1 metr kwadratowy.

Barwa światła

Określa, czy światło jest ciepłe, zimne, neutralne. Latarka może emitować stałą liczbę lumenów, ale w trybie światła neutralnego białego będzie wydawała się jaśniejsza niż przy zimnym niebieskim świetle. Zimne światło może też dać wrażenie większej ostrości.

Rodzaj żarówki

Może być to dioda LED, halogen (rzadziej już spotykane, starsze) czy nowoczesne rozwiązanie LEP (biały laser). Tradycyjne żarówki (np. halogenowe) mają niską sprawność – generują więcej ciepła niż światła. Natomiast LED-y mogą wytworzyć bardzo dużą liczbę lumenów z niewielkiej ilości energii. Z kolei LEP daje ekstremalny, aczkolwiek wąski kąt świecenia.

Czas pracy latarki

Nawet jeśli latarka ma dużą liczbę lumenów, może świecić krótko. Chodzi tu zwłaszcza o świecenie w trybie maksymalnym. Dlatego sprawdź zawsze deklarowany czas pracy latarki.

Prócz tego ważna jest też konstrukcja latarki oraz jej funkcje dodatkowe, w tym możliwości przełączania trybów świecenia (czyli np. latarka może emitować maksymalną liczbę lumenów oraz średnią czy minimalną).

Wszystko zależy od przeznaczenia:

latarki do codziennego użytku – wystarczy niski zakres lumenów (100-300 lm);
latarki do użytku turystycznego, polowego – biwak, wędrówka, niektóre latarki taktyczne – tu będzie najlepszy średni zakres lumenów (300-1000 lm);
latarki do użytku profesjonalnego (np. latarki ratunkowe, latarki taktyczne, latarki stosowane przez służby porządkowe) – 1000 i więcej lumenów.

Pamiętaj jednak, że same lumeny nie wystarczą, aby ocenić, czy latarka jest dobrym wyborem.

Ważne – czasem producenci posługują się wartościami teoretycznymi (uzyskanymi w laboratorium, wartościami maksymalnymi). Dlatego sprawdź, czy parametry są podane według normy ANSI/NEMA FL1 (wg tej normy producenci mierzą strumień światła).

Przykładowa sytuacja

Kupujesz latarkę do użytku w domu, na wypadek blackoutu, do jakichś prostych zadań (karmienie zwierząt, szukanie czegoś w ogrodzie). Zwracasz uwagę, jaki ma zakres lumenów (niekoniecznie musisz potrzebować bardzo duży), jak szeroki zasięg oświetla i na jakąś odległość, a także na rodzaj zasilania, jak długo świeci (w każdym trybie), jak często musisz ją ładować czy wymieniać baterie, czy możesz np. zmieniać barwę światła (np. na światło czerwone), jak wygodnie się ją obsługuje (może wygodniejsza będzie latarka nagłowna).