HCL – Human Centric Lighting, czyli oświetlenie zorientowane na człowieka, stawiające go i jego potrzeby w centrum. Dlaczego jest ono takie ważne i jak powinno się o nie zadbać w warunkach domowych (i nie tylko)?
Dlaczego powinno się zwrócić uwagę na właściwe oświetlenie w swoim domu lub miejscu pracy?
Powodów zadbania o odpowiednie, dobre oświetlenie jest wiele. Przede wszystkim złe oświetlenie może prowadzić do złego samopoczucia, irytacji lub zniechęcenia. To z kolei może przekładać się na niską wydajność w pracy czy nauce, ale także na dyskomfort przy odpoczynku lub odzyskiwaniu sił. W dalszej perspektywie nieodpowiednie oświetlenie może szkodzić zdrowiu psychicznemu (na przykład pogłębiać stany depresyjne lub apatyczne), powodować wypadki i uszkodzenia ciała (łatwiej bowiem o potknięcie się), przyczyniać się do problemów z wzrokiem czy snem. Rozregulowany sen to z kolei przyczyna wielu innych kłopotów – brak odpowiedniego wypoczynku utrudnia na przykład zrzucanie wagi.
Dlatego właśnie opracowana została koncepcja HCL (Human Centric Lighting), która nakazuje, by przy projektowaniu lub ustawianiu oświetlenia powinno się myśleć przede wszystkim o potrzebach człowieka. Konkretnie – ludzi, którzy będą korzystać ze światła w danym obiekcie. Zastosowanie właściwego oświetlenia ma wiele zalet. Poprawia koncentrację, przyspiesza rehabilitację, poprawia nastrój, ułatwia zasypianie oraz wstawanie.
O jakich aspektach oświetlenia należy pamiętać?
- dopasowanie światła do pory dnia oraz uwzględnienie rytmu dobowego (circadian rhythm) – wiąże się to z temperaturą barwową (color temperature). Przyjmuje się, że rano powinna ona być chłodna, wyższa (powyżej 5000 K) dla pobudzenia, w środku dnia neutralna (ok. 4000-45000 K), a pod koniec dnia, powinno się raczej postawić na bardziej uspokajające ciepłe światło (poniżej 4000-3000 K);
- intensywność światła – zasadniczo powinna być większa rano, a mniejsza wieczorem;
- właściwe rozprowadzanie światła – dane pomieszczenie powinno być równomiernie oświetlone, ale również dopasowane do konkretnych sytuacji oraz pory dnia (na przykład przy pracy wieczorem powinno się bardziej skupić na oświetleniu przestrzeni, przy której się pracuje). Sugeruje się korzystanie z zarówno lamp sufitowych, jak i przy stanowiskach pracy (na przykład biurkowych);
- natężenie światła – wyrażane w luksach (1 luks to strumień świetlny o wartości 1 lumena na metr kwadratowy);
- indywidualne doświadczenie oraz rodzaj wykonywanych zadań – to bardzo istotny czynnik, bo każdy człowiek, budynek oraz sytuacja będą się jednak różnić. Dlatego inaczej będzie wyglądało wprowadzanie HCL w biurze, a inaczej w przedszkolu (w tym drugim miejscu na przykład sugeruje się, by zaczynać dzień od bardziej cieplejszych barw i z ich pomocą stworzyć bardziej przyjemną atmosferę). Inne natężenie będzie potrzebne przy pracy wymagającej dużej precyzji (zegarmistrza, jubilera, kreślarza, architekta), gdzie może sięgać ono nawet do tysiąca luksów. Inne przy pracy na komputerze (500 luksów), jeszcze inne przy pracy fizycznej (200-300 luksów), a jeszcze inne przy odpoczynku (100 luksów).
W jaki sposób wprowadzić Human Centric Lighting w swoim otoczeniu?
- weź pod uwagę kolor wnętrz oraz to, jakiego rodzaju powierzchnie się w nich znajdują – kolorystyka wnętrz odgrywa istotną rolę. Ściany i podłogi w jasnych barwach będą odbijały światło, natomiast w ciemnych – pochłaniały. Powierzchnie metalowe lub błyszczące czy lustra mogą również odbijać światło;
- zwracaj uwagę na rozmiary pomieszczeń – obok kolorów wnętrz istotne są też ich rozmiary. W niektórych pomieszczeniach potrzebne będzie kilka źródeł światła;
- postaraj się, by oświetlenie było intuicyjne w obsłudze, elastyczne i łatwe do przenoszenia – najlepiej, by można je było w łatwy sposób regulować (na przykład wybierać któryś z trybów pracy) a także, by dało się je łatwo przenosić (gdy na przykład będzie potrzeba przemeblowania);
- oświetlaj tylko te przestrzenie i pomieszczenia, w których przebywają ludzie – jeśli z danego miejsca ludzie nie korzystają lub robią to bardzo rzadko, nie ma zbyt wielkiego sensu, żeby wprowadzać tam HCL. Rozwiązanie takie pozwala Ci również na oszczędzanie – energii i pieniędzy;
- korzystaj z oświetlenia LED, a także rozwiązań smart – mówiąc o oszczędności, warto wspomnieć o wybraniu właśnie rozwiązań LED-owych. Polecane są także te związane z technologią smart home i IoT. Umożliwia ona łatwe sterowanie, ustawienie harmonogramów czy prostą zmianę temperatury barwowej.
- pamiętaj o tym, by możliwie jak najczęściej korzystać ze światła naturalnego – nie jest to zawsze możliwe (szczególnie jesienią oraz zimą), jednak, gdy tylko można, powinno się umożliwiać dostęp do naturalnego oświetlenia.
Sprawdź lampy w ofercie Montis Polska, które pomogą Ci zadbać o odpowiednie oświetlenie, zgodne z Human Centric Lighting
Polecamy również inne artykuły związane z tematyką oświetlenia:
Jaka lampka na biurko? Jak rozjaśnić sobie pracę?
Jaka latarka czołowa? Podpowiadamy, jak wybrać
